Pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia w terminie. Co robić?

Niezależnie od tego, jak bardzo kochamy swoją pracę, to powód, dla którego większość z nas pracuje, jest prosty – pieniądze. Osoby zatrudnione na umowę o pracę, zgodnie z przepisami, powinny mieć wypłacane wynagrodzenie regularnie i terminowo. Ale teoria teorią, a w praktyce bywa różnie. Co robić, jeżeli pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia w terminie? Co może za to grozić pracodawcy?

Zobacz też : Urlop na żądanie- co to jest? Czy wymaga zgody pracodawcy?

Wynagrodzenie za pracę

Wynagrodzenie jest jednym z kluczowych elementów stosunku pracy. Jego terminowe i prawidłowe wypłacanie, jest podstawowym obowiązkiem pracodawcy. Prawo do wynagrodzenia, to podstawowe prawo każdego pracownika. Nie można się go zrzec, ani przenieść na inną osobę.

Termin na wypłatę wynagrodzenia przez pracodawcę

Pracodawca ma obowiązek wypłacać wynagrodzenie w miejscu, terminie i czasie określonych w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy.

Wypłata wynagrodzenia powinna być dokonywana przez pracodawcę co najmniej raz w miesiącu. Tak też w praktyce jest najczęściej. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie ustaleniu, że wynagrodzenie będzie wypłacane częściej. Na przykład w formie tygodniówki. Wypłata powinna nastąpić w stałym i ustalonym z góry terminie.
Co do zasady, wynagrodzenie, które płatne jest raz w miesiącu wypłaca się z dołu. Niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości. Najpóźniej w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego.

Jeżeli ustalony dzień wypłaty przypada w dzień wolny od pracy, to wynagrodzenie powinno zostać wypłacone dzień wcześniej.

Pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia w terminie

Dobra, a co możemy zrobić, jeżeli pracodawca spóźnia się z wypłatą wynagrodzenia? Przepisy przewidują kilka prawnych rozwiązań takiej sytuacji. Oczywiście, moim zdaniem, jeżeli zatrudnia nas osoba prowadząca jednoosobową działalność, u której pracujemy od lat i która do tej pory zawsze płaciła nam w terminie, to może nie warto od razu wytaczać przeciwko niej najcięższych dział. Pamiętajmy o tym, że prawo prawem, ale czasami wystarczy po prostu rozmowa.

A teraz do rzeczy.

Pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia w terminie – czy należą się odsetki ?

Po pierwsze, jeżeli pracodawca spóźnia się z wypłaceniem wynagrodzenia, co do zasady można domagać się odsetek. Piszę „co do zasady”, bo mogą być takie sytuacje, kiedy te odsetki nie są należne. W sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy, będziemy, na mocy Kodeksu Pracy, stosować odpowiednio przepisy Kodeksu Cywilnego. Dzięki temu odniesieniu, w razie opóźnienia, możemy domagać się, określonych w KC odsetek. Są jednak takie zawody, których dotyczą regulacje określone w innych ustawach. Niezawierających odesłania do KC. Sąd Najwyższy pochylał się kiedyś nad sprawą odsetek dla policjantów. Uznał, że funkcjonariuszom Policji, odsetki za opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia nie należą się.

„Funkcjonariuszowi policji nie przysługują odsetki od nieterminowo wypłaconego uposażenia.” Postanowienie SN z 17 stycznia 1997 r. I PKN 66/96 )

Ciekawy jest sposób liczenia odsetek. Jeżeli pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia w terminie, to odsetki będą przysługiwały nie tylko od kwoty netto wynagrodzenia. Będą przysługiwały również od części, od której pracodawca odprowadził składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych.

„Odsetki z tytułu opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia za pracę przysługują pracownikowi za czas opóźnienia także w części, od której pracodawca odprowadził składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. ” Uchwała SN z dnia 19 września 2002 r. III PZP 18/02

Rozwiązanie umowy o pracę i odszkodowanie

Jak wspomniałam wcześniej, prawidłowe i terminowe wypłacanie wynagrodzeń, to jeden obowiązków pracodawcy. Pracodawca, który tego nie robi, przeważnie narusza jeden ze swoich podstawowych obowiązków wobec pracownika. A to z kolei może stanowić podstawę do rozwiązania umowy o pracę przez pracownika bez wypowiedzenia.

„§ 1. Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe.

§ 1¹. Pracownik może rozwiązać umowę o pracę w trybie określonym w § 1 także wtedy, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika; w takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia. ” (Art. 55 Kodeksu Pracy)

Pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia w terminie – kiedy można rozwiązać umowę?

Czy za każdym razem nieterminowe wypłacenie wynagrodzenia będzie skutkowało możliwością rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy? Niekoniecznie.

Sądy zwracają uwagę na to, że jednorazowe, jednodniowe czy kilkudniowe opóźnienie, nie musi stanowić ciężkiego naruszenia podstawowego obowiązku przez pracodawcę, w sytuacji, kiedy nie stanowi ono realnego zagrożenia dla interesów pracownika. Na przykład, kiedy pracownik ma wysokie zarobki, niewielkie opóźnienie nie wpłynęło negatywnie na możliwość utrzymania pracownika i jego rodziny.

„Pracodawca, który kilka dni spóźnia się z wypłatą pensji, nie musi się obawiać zarzutu ciężkiego naruszenia obowiązków wobec pracowników. Na tej podstawie pracownicy nie mogą więc rozwiązać umowy bez wypowiedzenia i zażądać odszkodowania.” (Wyrok SN z 10 listopada 2010 r. I PK 83/10)

A co w sytuacji,kiedy pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia w terminie, bo nie ma wystarczających środków? Na przykład z uwagi na to, że jego kontrahenci nie uregulowali należności wobec niego w terminie?

Doktryna i orzecznictwo raczej są zgodne co do tego, że po stronie pracodawcy, jako podmiotu profesjonalnego, leży odpowiedzialność za zabezpieczenie odpowiednich sum na wypłaty dla pracowników. I to niezależnie od sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

„Pracodawca, który nie wypłaca pracownikowi w terminie całości wynagrodzenia, ciężko narusza swój podstawowy obowiązek z winy umyślnej, choćby z przyczyn niezawinionych nie uzyskał środków finansowych na wynagrodzenia.” ( Wyrok SR dla Krakowa Nowej-Huty z 20 grudnia 2016 r. , sygn . IV P 291/16)

Oświadczenie pracownika

Oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno być przez pracownika złożone na piśmie. W piśmie należy podać przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy o pracę. Pracownika ogranicza termin, 1 miesiąca od uzyskania przez niego wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.

Odszkodowanie

W przypadku rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy, pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. A jeżeli pracownik był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony, to odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać ( nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia).

Wykroczenie

Niewypłacanie wynagrodzenia w terminie może stanowić również wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Kto, wbrew obowiązkowi nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi rodziny pracownika, wysokość tego wynagrodzenia lub świadczenia bezpodstawnie obniża albo dokonuje bezpodstawnych potrąceń, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł. (282 § 1 Kodeksu Pracy)

Czy to oznacza, że za każdym razem, kiedy nie otrzymamy wypłaty w terminie, pracodawca poniesie karę? Nie. Odpowiedzialność za wykroczenie uzależniona jest od kilku czynników. Między innymi od tego, czy takiemu pracodawcy można przypisać winę. Z tym, że nie należy mylić winy z działaniem umyślnym – to wykroczenie można bowiem popełnić zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie (np. z uwagi na rażące niedbalstwo)

” Nie jest tak, że osoba zobowiązana do wypłacania świadczeń pieniężnych, jeżeli dojdzie do niewypłacenia ich w terminie, zawsze odpowiada z art. 282 k.p. Odpowiedzialności karnej (za przestępstwa i wykroczenia) podlega bowiem tylko ten, kto dopuszcza się czynu, który jest jednocześnie karalny, karygodny i zawiniony. Oznacza to, że odpowiedzialność za wykroczenie z art. 282 k.p. można przypisać tylko temu sprawcy, z którego winy doszło do niewypłacenia należnych pracownikowi świadczeń pieniężnych. Aby zatem móc przyjąć zawinienie sprawcy, należy ustalić, że nie istniała przyczyna, która należycie usprawiedliwiałaby niewypłacenie należnych pracownikom świadczeń.Przyczyną taką, może być (między innymi) brak dochodów po stronie zakładu pracy, powodujący że jego sytuacja finansowa stała się na tyle trudna, iż nie pozwala na regularną wypłatę zobowiązań.” ( Wyrok SN z dnia 23 września 2009r. IV KK 66/09)

Czy brak wypłaty wynagrodzenia może być przestępstwem?

W ekstremalnych sytuacjach, kiedy pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia w terminie, może popełnić przestępstwo. Kiedy?

Wtedy, kiedy brak wypłaty wynagrodzenia nosi znamię uporczywości bądź złośliwości.

„Kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.” ( Art.218 § 1a. KK)

Oczywiście, tak jak wspomniałam, odpowiedzialność za przestępstwo będzie można przypisać pracodawcy w sytuacjach szczególnych. Kiedy brak wypłaty wynagrodzenia wynika na przykład ze złej woli, z chęci poniżenia pracownika, zaszkodzenia mu etc. Odpowiedzialność za przestępstwo będzie mógł ponieść również pracodawca, którego zachowanie cechuje uporczywość – czyli z jednej strony zła wola, a z drugiej długotrwałość takiego zachowania.

Mam nadzieję, że ten wpis okaże się pewnego rodzaju ciekawostką i niekoniecznie przyda się w praktyce. Sytuacja, kiedy pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia w terminie z pewnością jest bardzo stresująca, zwłaszcza, jeżeli tego typu zachowanie ma charakter powtarzalny. Warto jednak pamiętać, że pracownik w takiej sytuacji nie jest pozbawiony ochrony. W wielu sytuacjach warto rozważyć złożenie pozwu, bądź zgłoszenie naruszeń do stosownych organów (na przykład Państwowej Inspekcji Pracy)

Jeżeli uznasz ten wpis za wartościowy – podziel się nim z innymi! A jeżeli chcesz być na bieżąco obserwuj mnie na Facebooku i Instagramie.

Photo by Samantha Gades on Unsplash